Strafrechtketen in gesprek over privacy van slachtoffers

In navolging van het witboek ‘Privacy van het slachtoffer; feit of fictie?’ dat vorig jaar verscheen, organiseerde Slachtofferhulp Nederland een interactieve, online Witboektour met de keten. Tijdens deze Witboektour gingen professionals van Politie, Openbaar Ministerie, Rechtspraak en Slachtofferhulp Nederland met elkaar in gesprek over de privacy van het slachtoffer in het strafproces. De witboektour werd georganiseerd in samenwerking met het ministerie van Justitie en Veiligheid.  

Positie van de slachtoffer 2

Het kan grote gevolgen hebben voor slachtoffers als privacyrechten niet goed beschermd worden. Hoewel deze rechten bij wet zijn vastgelegd, is het handhaven ervan in de praktijk niet altijd vanzelfsprekend.  Tijdens rondetafelgesprekken gingen collega’s van Slachtofferhulp Nederland in gesprek met ketencollega’s om dit onderwerp te bespreken. Deelnemers van de vier organisaties spraken online mee via de chat en kunnen na afloop doorpraten op een forum.  

Foutje

Uit de gesprekken en de polls blijkt dat professionals in de strafrechtketen de bescherming van het slachtoffer in het strafproces belangrijk vinden. In de uitvoering zijn er echter praktische drempels en is een foutje snel gemaakt, en dat kan grote gevolgen hebben. Zo kan het zijn dat het adres van het slachtoffer niet in de aangifte staat, maar wel in een bijlage. Of blijkt het enkel noemen van de voornaam en woonplaats toch de identiteit te verraden. 

Altijd Navragen, Nooit Aannemen

Ook in zaken waarin privacy niet altijd meteen voor de hand ligt, is het belangrijk om aandacht te hebben voor privacy, zo blijkt in de sessies. ‘Het gaat niet alleen om concrete aanwijzingen van dreiging, maar ook om het subjectieve veiligheidsgevoel van slachtoffers. Het is goed om de angsten van het slachtoffer te kennen. Het is altijd wenselijk dat bij het slachtoffer getoetst wordt wat de wensen zijn met betrekking tot de privacy. Houd ANNA in gedachten: Altijd Navragen, Nooit Aannemen’, zo stelt een spreker. 

Onherstelbaar

Uit de gesprekken bleek dat je veel kunt doen om de privacy van het slachtoffer te beschermen, zonder de verdachte tekort te doen. De gevolgen van de schending van de privacy van het slachtoffer, zijn onherstelbaar. Daar waren de sprekers het over eens. Zoals blijkt uit het witboek, gaat het niet alleen over herhaald slachtofferschap, maar ook over secundaire victimisatie, waarbij je slachtoffer wordt van het strafproces zelf.

Zelf beslissen

Tijdens de sessie met Politie kwam naar voren dat het belangrijk is om domiciliekeuze altijd te bespreken. Daarmee kan een slachtoffer een ander adres opgeven, zodat zijn adresgegevens niet bij de verdachte terechtkomen via de aangifte. ‘Het is bovendien een intrinsieke waarde, dat een slachtoffer zelf mag beslissen welke informatie gedeeld wordt,’ vindt één van de sprekers. Het amendement Van Wijngaarden en Van Toorenburg dat in de Tweede Kamer  is aangenomen, gaat hierbij helpen. In het wetsvoorstel is opgenomen dat niet-relevante gegevens van het slachtoffer niet meer automatisch in de aangifte worden vermeld. ‘Een mooie praktische oplossing voor dit probleem’, vindt een spreker. Aan de andere kant is het in de uitvoering (zowel juridisch als praktisch) nog een uitdaging om dit te organiseren en zijn er ook financiële gevolgen, aldus een andere spreker.   

Alert blijven

Rosa Jansen, bestuursvoorzitter van Slachtofferhulp Nederland: ‘We hebben enorm veel reacties gehad op het witboek over de privacy. Het onderwerp is omarmd, ook in de politiek. We zijn blij dat het witboek de discussie heeft aangezwengeld in alle organisaties. Privacy van het slachtoffer vraagt nog steeds aandacht en alertheid. Er is nog een wereld te winnen. Fijn dat we door de witboektour als keten weer met elkaar in gesprek zijn geweest over dit onderwerp. Uit de gevoerde gesprekken volgt dat bewustwording uiteindelijk meer effect zal hebben dan protocollen.  Laten we elkaar blijven opzoeken, als het goed of fout gaat.’