Terugblik eerste netwerkbijeenkomst DDS: “Vandaag biedt kans om samen tot meer resultaten te komen”
Op maandag 27 november was het zover: in het Huis van de Strafrechtketen in Utrecht kwamen ongeveer 80 professionals uit de keten bijeen voor de eerste netwerkbijeenkomst van het Duurzaam Digitaal Stelsel: Schakelen – op inhoud. De dag bood alle ketenpartijen gelegenheid om elkaar beter te leren kennen. Een belangrijk element voor een goede samenwerking, beaamde dagvoorzitter Nicole Zwart. Zij sprak de aanwezigen bij aanvang enthousiast toe: “Vandaag biedt kans om samen tot meer resultaten te komen.”
De dag bestond uit een kort plenair gedeelte en twee workshoprondes met daarna een afsluitende borrel. Voordat de eerste workshops van start gingen, luidde directeur van de directie Strafrechtketen Michiel de Ridder de dag in met een positieve noot. Zo vertelde hij dat de Nederlandse burger veel vertrouwen heeft in de rechtsstaat. Vooral de politie en rechters in Nederland scoren daarbij goed.
Te letterlijk
In de zaal werd onderling wat gegrapt en gelachen toen De Ridder de aanwezigen vroeg een hand op te steken wanneer zij vonden dat zij een stabiele relatie hadden. Een meerderheid van de aanwezigen stak een hand op. De vraag, zo legde De Ridder uit, heeft alles te maken met het gedicht genaamd ‘Het huwelijk’ van Alfons de Ridder dat hij zou gaan voorlezen. Daar zouden sommige mensen met een relatie zich misschien wel in herkennen. Maar, waarschuwde hij de zaal met een lach en een knipoog: “Neem het niet te letterlijk.”
Het gedicht ging over een man die overweegt om zijn vrouw om te brengen, door haar dood te slaan. In de zaal werd af en toe gelachen, of ongemakkelijk naar elkaar gekeken. Uiteindelijk brengt de man zijn vrouw niet om. Want, zo las De Ridder voor: “Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. Een prachtig voorbeeld dat de ordenende werking en het belang van de strafrechtketen laat zien”, sloot hij af.
Complex en gereserveerd
Een grote poster met daarop vierenveertig verschillende termen sierde een van de wanden in de plenaire zaal. Hierop konden bezoekers bij binnenkomst stickers plakken bij de kenmerken waarvan zij vinden dat ze de strafrechtketen het meest typeren. Een van de aanwezigen koos voor de woorden ‘complex’ en ‘gereserveerd’, waarbij hij drie stickers bij het eerste woord plakte. “Er zijn veel partijen bij betrokken, die aan de ene kant wel willen samenwerken. Aan de andere kant heerst er een bepaalde gereserveerdheid waarbij men vasthoudt aan de eigen bedrijfscultuur en dynamiek. Dat maakt samenwerken complex.”
“De strafrechtketen is een complex ecosysteem, waarin we toch dingen voor elkaar moeten krijgen.”
Ook Nicole de Zwart benoemde eerder de complexiteit van de keten bij haar welkomstwoord. “De strafrechtketen is een complex ecosysteem, waarin we toch dingen voor elkaar moeten krijgen. Wat helpt dan wel en wat helpt niet? Alle partijen hebben weer eigen verantwoordelijkheden. Het is belangrijk dat we snappen wat de behoefte is van de ander. Dit doen we door te zorgen voor een open en eerlijk gesprek waarbij je elkaars positie begrijpt. Vanuit daar kun je verbinding zoeken.”
Als het aan Sander Zwienink van de directie Strafrechtketen ligt, mag het binnen de strafrechtketen ook wel wat ondeugender met wat meer lef. Zoals Pippi Langkous, legde hij tijdens zijn presentatie uit: “Voordat we wat gaan doen, zijn we altijd eerst geneigd om alles helemaal dicht te timmeren. Mijn oproep is: probeer eens wat uit, zoek de randen op, kijk of het werkt en ga het pas dan netjes regelen. Zoals Pippi altijd zei: ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.”
Op een andere manier kijken
Een nieuw perspectief op samenwerking binnen de strafrechtketen: daar gingen deelnemers actief mee aan de slag bij de workshop ‘Een andere kijk op samenwerking’. Hier vertelden leden van de Architectuurraad (AR) en Expertgroep Ketenwerkprocessen (EKWP) over de methodiek die zij ontwikkelen en toetsen. De methodiek helpt om los te komen van het denken over de Strafrechtketen als een schakeling van vier stappen: opsporen, vervolgen, berechten en tenuitvoerleggen, die makkelijk aan vier organisaties toegewezen kunnen worden. Aan de hand van de cases ‘Voorwaardelijke invrijheidsstelling’ werd de methodiek toegelicht.
Daarna gingen de deelnemers er zelf enthousiast mee aan de slag. Zij kregen een fictieve opdracht mee: de recidive in Nederland verminderen. Nagedacht werd er over waarden, te bereiken doelen, concrete resultaten en samenwerkingsgebieden die nodig zijn. En: welke partijen zijn daarbij actief? Uitgestald op tafel lagen grote vellen papier met verschillende kaartjes, waarop geschreven kon worden. De methodiek bleek goed te helpen om buiten de vaste kaders te denken. Zo noemde een van de groepen de Belastingdienst als betrokken partij. Een partij waar de AR en EKWP tot dan toe nog niet bij hadden stilgestaan.
“Deze methodiek helpt je een andere manier naar het vraagstuk te kijken.”
Tegen het eind van de workshop bespraken de deelnemers hun bevindingen. Hoe dachten zij bijvoorbeeld over het toepassen van deze methodiek in de praktijk? De potentie werd zeker gezien. “Deze methodiek helpt je op een andere manier naar het vraagstuk te kijken, vanuit de doelen die je hebt”, vertelde een deelnemer. “Zo krijg je een bredere blik en kun je tot een betere uitwerking komen van opgave die er ligt.”
“Het geeft aanknopingspunten en kan zeker helpen om te zien welke impact een wetswijziging heeft op de uitvoering”, zag een ander. “Ga je doordenken op die impact, dan krijg je inzicht in hoe alles in elkaar steekt.” Wel erkenden de deelnemers dat het belangrijk is dat alle betrokken partijen aan tafel zitten. ‘Je hebt elkaar nodig, want je bent echt afhankelijk van elkaar. Dat maakt deze methodiek goed duidelijk.’
Problemen met data oplossen
Bij de workshop ‘Je ziet het pas als je het doorhebt’ legden Jacques Eversdijk (OM) en Bram Reudink (CJIB) alles uit over het samenwerkingsverband Netwerk Data Kwaliteit, dat problemen met data binnen de keten probeert op te lossen. Hierbij gaat het in de kern om problemen met gegevens van burgers die, in de overdracht, niet goed terug te vinden zijn. Bram: “Onderweg gaat er iets verloren, of er zitten fouten in. Vanwege een menselijke fout, een ontbrekend stukje in de applicatie of omdat het niet goed getest is. Hoe dan ook: de maatschappelijke impact ervan is groot.”
Daarna gingen de deelnemers met elkaar in gesprek, aan de hand van een aantal stellingen. Zoals: ‘datakwaliteit heeft geen prioriteit in de strafrechtketen’, en ‘beheer en onderhoud is teveel gericht op de eigen organisatie’. Bij elke stelling gaven deelnemers aan ervoor of ertegen te zijn. Het werd een gezonde discussie, waarbij sommigen vonden dat er al genoeg gedaan wordt om dataproblemen op te lossen. Anderen vonden dat er nog niet genoeg gebeurt. Een positieve afsluiter, merken Jacques en Bram tot slot op, is dat er de laatste tijd in ieder geval meer aandacht voor het onderwerp is.
Uitgebreid nagepraat
Op de druk bezochte borrel werd na afloop van de tweede workshopronde uitgebreid nagepraat. Hoe blikten aanwezigen terug op deze eerste bijeenkomst van het Duurzaam Digitaal Stelsel? “Tijdens de workshops heb ik een aantal mensen gesproken die - voor mij - met relevante vraagstukken bezig waren”, vertelde een deelnemer. “Daar ga ik later nog contact mee opnemen. Volgende keer kom ik zeker weer!” Een ander kwam om meer te leren over wat er speelt binnen de keten. Dat is gelukt. “Ik wist voor vandaag bijvoorbeeld nog niet van het bestaan van het Keten Informatie Portaal.”
“Ga vooral buiten kijken, op werkbezoek in het veld.”
Tot slot luidt het advies van Sander Zwienink: “Ga vooral buiten kijken, op werkbezoek in het veld. Daar leer je het meest van. De informatievoorziening verbeteren is immers een kwestie van samenspel, waarbij we met elkaar in gesprek moeten blijven.”
Negen workshops
Aanwezigen konden kiezen uit negen workshops:
- Een andere kijk op samenwerking, door de Architectuurraad en Expertgroep Ketenwerkprocessen
- Je ziet het pas als je het doorhebt, door Netwerk Data Kwaliteit
- Ludens Legals – interactief leren en experimenteren, over het nieuwe Wetboek van Strafvordering
- Complexiteit om tot resultaat te komen, door de Portfolioraad
- Identiteitsvaststelling in de praktijk, door Keteninformatievoorziening
- Digitale zintuigen voor opsporing en handhaving, over het Innovatieplatform
- Praatplaat, door het Ketenbureau
- Een informatieportaal voor de strafrechtketen, over het Keten Informatie Portaal
- Ketenafspraken en standaarden, over Ketenvoorzieningen.
In dit artikel zijn twee workshops uitgelicht.