Meer verbinding en inzicht dankzij cocktails en kritische vragen
Op woensdag 2 juli 2025 kwamen strafrecht ketenpartners uit het hele land samen voor de derde netwerkbijeenkomst van het Duurzaam Digitaal Stelsel (DDS). Een dag die in het teken stond van verbinding, leren van elkaar én de gezamenlijke opgave: zorgen dat de strafrechtketen op digitaliseringsgebied klaar is voor de invoering van het nieuwe Wetboek van Strafvordering, en e-Justice.
In een mix van plenaire inspiratie, interactieve workshops en creatieve werkvormen werd duidelijk hoe complex de uitdaging is – en hoe belangrijk het is om elkaar daarin te blijven opzoeken.
Marathon met waterpunten
Dagvoorzitter Eveline Bruijn opende de dag met een oproep: “Laten we vandaag vooral met elkaar schakelen op de gezamenlijke opgave, zodat we datgene dat op papier staat samen tot leven te brengen.” Daarna nam Inge Oosterhuis-Snippe, voorzitter van het CIO-beraad, het woord. Precies een jaar en één dag zit ze bij het beraad. Terugblikkend op de NAVO-top benadrukte ze het belang van waakzaamheid en dienstbaarheid – ook in de strafrechtketen.
Verder komen met de gezamenlijke opgave, dat is als een marathon lopen. “Iedereen loopt zijn eigen race, maar je komt verder als er onderweg mensen zijn die je aanmoedigen of een bekertje water aangeven.” Dat is volgens haar precies wat nodig is op de weg naar 2029 wanneer het nieuwe wetboek ingaat: steun, afstemming en samenwerking.
Technologische versnelling én menselijke maat
Nicole Zwart, manager van het Ketenbureau, wierp een blik op de toekomst. In een wereld waarin AI steeds meer taken overneemt, wordt het cruciaal dat systemen ondersteunend zijn aan de mens – niet andersom, constateerde ze. “Technologische ontwikkelingen gaan razendsnel. Hoe benutten we die voor onze opgave?”
Ze benadrukte het belang van de IV-routekaart die ketenpartners gezamenlijk ontwikkelen. “Op 1 april 2028 moet iedereen klaar zijn. De routekaart helpt niet alleen om overzicht te houden, maar nodigt ook uit om met elkaar het gesprek te voeren over de samenwerking, de planning en de afstemming van werkzaamheden. We gebruiken daarvoor een overzichtsmuur, vergelijkbaar met een zogenaamd Obeya-bord [waarop de meest belangrijke informatie van een project te zien is, red.]: wat moeten we samen oplossen?”
Het ketenwerk vraagt ook om een andere manier van kijken. Dit illustreerde Nicole met een beeld van een kunstwerk waarin kunstenaar, publiek en het kunstwerk samen de betekenis vormen. “Het is niet alleen de opgave die we hebben, en de instrumenten waarmee we werken, maar ook wijzelf die onderdeel uitmaken van het geheel.”
In de ruimte hing een stickerbord, waarop aanwezigen konden aangeven of zij zich verbonden voelen met de gezamenlijke opgave. Wat bleek? Veel mensen zijn al samen dit kunstwerk aan het maken. Tegelijkertijd is er een groep die zich hier nog geen onderdeel van voelt. Hier valt nog winst te behalen.
“Begrijpen is al een uitdaging. Maar het samen doen – daar begint het pas echt.”
|
Vijf workshops In dit artikel zijn twee workshops uitgelicht. |
Routekaart bouwen met een dobbelsteen
De deelnemers verdeelden zich over diverse, creatief opgezette workshops. Bij de workshop ‘Inzicht in de IV-routekaart: op weg naar opgavegericht werken” werkten de deelnemers met een reuzedobbelsteen. Op elke kant stond een inzichtsvraag over de IV-routekaart, zoals: hoe voel jij je verbonden met de gezamenlijke opgave? En “Wat zijn de belangrijkste deelopgaven voor jouw organisatie?”
Het doel: inzicht krijgen in de IV-routekaart en wat dit betekent voor het afstemmen van onderlinge afhankelijkheden, en welke randvoorwaarden er nodig zijn voor het slagen van het opgavegericht werken. In de tweede ronde liep het gesprek al zo goed dat deelnemers meer informatie uitwisselden en er minder werd gedobbeld. Voor sommige deelnemers gold bijvoorbeeld dat zij zich al stevig verankerd voelden met de gezamenlijke opgave. Anderen gaven aan dat de structuur van de keten samenwerking juist bemoeilijkt. “We zitten in zó veel ketens tegelijk. Dat fragmenteert eerder dan dat het verbindt.”
Naast de IV-routekaart op groot formaat hing een brownpaper waarop de planning verder uitgewerkt werd. Issues rondom de samenwerking en uitvoering die gaandeweg het gesprek naar boven kwamen, kregen ook een plek op het papier. Veel deelnemers worstelden met vragen als: waar beginnen we? Wie hebben we nodig? En: wat is eigenlijk van ‘ons’ en wat is van ‘de keten’? Barbara Meijer, organisatieadviseur van het Ketenbureau, vatte het treffend samen: “Begrijpen van deze IV- Routekaart is al een uitdaging. Maar het samen gaan doen – daar begint het pas echt.”
Mocktails en datakwaliteit
Data- en informatiesystemen kwamen aan bod in een smaakvolle workshop waar deelnemers mocktails konden proeven. De ingrediënten stonden symbool voor verschillende elementen in de keten. Denk aan de frisse ‘Ginger Mule’ – bedoeld als metafoor voor de cocktail van gegevens, hulpmiddelen en processen die samen datakwaliteit bepalen.
Aan de hand van een casus uit de meldkamer horen de aanwezigen hoe Harmina – hoofdpersoon in de casus - een melding doet van stalking. Zij vertelt over het contactverbod dat de dader opgelegd heeft gekregen. De opdracht aan deelnemers: maak een mocktail die ervoor zorgt dat Harmina optimaal beveiligd wordt zodra ze belt met de meldkamer.
Vanuit drie invalshoeken keken de deelnemers naar wat er verbeterd zou kunnen worden in de informatiestromen binnen de keten, welke hulpmiddelen er nodig zijn om die gegevens te verwerken en aan welke randvoorwaarden het systeem zou moeten voldoen. Behoefte bleek er te zijn aan een spin in het web die de data op een goede manier uit alle benodigde databases kan halen. Zo weet je als meldkamer meteen wat de gebiedsverboden zijn op een bepaalde locatie en welke personen een contactverbod hebben met de melder.
“Achter dat ene belletje naar de meldkamer schuilt een hele wereld”, legt een deelnemer uit. “Die informatie moet intern worden achterhaald, en niet door een slachtoffer bij elkaar worden gezocht en aangeleverd.” Een randvoorwaarde is natuurlijk dat die kennis betrouwbaar moet zijn en op een integere manier moet zijn uitgewisseld.
Samen puzzelen, leren en bouwen
Ook de andere workshops brachten waardevolle observaties en kruisbestuivingen. Alle aspecten van de wijzigingen in het digitale stelsel werden uitgelicht, de overkoepelende thema’s werden zichtbaar. Zo werd er flink gepuzzeld aan wijzigingen voor het nieuwe Wetboek van Strafvordering. Deelnemers deelden inhoudelijke voorbeelden, en brachten hiermee inzichten die hielpen bij het leggen van die puzzel. Zo kan artificiële intelligentie mogelijkheden bieden in het overnemen van taken. Daarnaast zouden wijzigingen kunnen worden getoetst door collega’s uit de praktijk.
Een blik op de vissenkom
Deze bijeenkomst was extra bijzonder doordat er ook een besloten sessie plaatsvond. Een bijzondere sessie omdat de vier hoofd- ketenpartners (Politie, Openbaar Ministerie, Rechtspraak en het Centraal Justitieel Incassobureau) voor het eerst in deze samenstelling gingen werken aan de eerste uitwerking van de planning voor de uitvoering van de IV-routekaart. “De informatiestromen onderling moeten veel beter”, vertelt Richard Moret, Hoofd Portfoliomanagement erover na afloop.
“Waar kunnen we in de keten nou echte winst behalen om te zorgen dat we klaar zijn voor de toekomst?” Om de informatie-uitwisseling beter te laten verlopen is standaardisatie nodig. Zo kunnen we elkaar beter vinden. Dat vraagt van iedereen ook inzet om naast je eigen werk, tijd vrij te maken voor deze afstemming en samenwerking. Die eerste stap is daar vandaag in elk geval voor gezet: ‘We weten na vandaag veel beter wat we van elkaar verwachten’, concludeert Richard.
Voor de mensen
Gezamenlijk sloten de aanwezigen de dag af met dagvoorzitter Eveline Bruijn. Zij blikte met de zaal terug op de opbrengsten van de workshops. Wat nemen we mee? Wat moet beter? En: wat gaan we morgen anders doen? Duidelijk werd dat het bij elkaar komen meerwaarde biedt. Nicole Zwart: “Langzamerhand krijgen we meer begrip voor wat we van elkaar verwachten. We vinden elkaar op het koppelvlak. Het is dan ook belangrijk dat we steeds terugkoppelen, blijven uitwisselen. Op de beste manier, rekening houdend met AI. Daarvoor zitten we in het digitale stelsel.”
Ze eindigt de dag met een krachtige oproep: “We doen het niet voor het systeem, maar voor de mensen: de diender op straat, de officier van justitie, de burger die recht zoekt. Dat vraagt van ons dat we elkaar blijven vinden, blijven spreken – en blijven bouwen.”
Save the date
De volgende netwerkbijeenkomst van DDS vindt plaats op woensdag 19 november in Utrecht. Wil je hierbij zijn? Meld je dan alvast aan via dds@minjenv.nl.