Het nut en de noodzaak van samenwerken in de strafrechtketen werd duidelijk in 2012. De Algemene Rekenkamer kwam toen met een rapport over de prestaties van de keten. Tekortkomingen belemmerden het optimaal presteren van de strafrechtketen, was de conclusie van het rapport. Diverse stappen en fases leidden tot de samenwerking van vandaag.
Stappen en fases in de ketensamenwerking
-
2012 - heden
-
In 2012 constateerde de Algemene Rekenkamer dat er tekortkomingen waren die het optimaal presteren van de strafrechtketen belemmerden. En ook dat de sturing hier niet op gericht was. De Algemene Rekenkamer adviseerde om een gezamenlijke informatiestrategie voor de strafrechtketen te ontwikkelen.
Haar rapport Prestaties in de strafrechtketen van februari 2012 leidde tot de instelling van de stuurgroep en het programma Versterking Prestaties Strafrechtketen (VPS).
-
Het programma VPS kwam onder voorzitterschap van het Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving van het ministerie van Justitie en Veiligheid. In dit programma spanden de ketenpartners zich in om ketensamenwerking te coördineren en te stimuleren. De opdracht was om de prestaties in de strafrechtketen te versterken, zodat de keten als geheel meer strafzaken sneller, slimmer, beter en transparanter afdoet. En de uitstroom van strafzaken verklaard en verantwoord kan worden.
Onder de paraplu van VPS zijn veel mooie initiatieven en programma’s ondergebracht en gestart. Diverse stuurgroepen, werkgroepen, commissies en topberaden zijn opgericht. Gedreven werd er aan diverse initiatieven gewerkt. Tot en met eind 2016 werd er 2 keer per jaar aan de Tweede Kamer gerapporteerd over de doelstellingen van VPS.
-
In de loop der jaren groeide het onderlinge vertrouwen tussen de ketenorganisaties. Tijdens een topconferentie in Hotel New York in september 2015 uitten de bestuurders de behoefte om de intensieve samenwerking in de gehele strafrechtketen, van opsporing tot en met de tenuitvoerlegging van straffen, duurzaam voort te zetten. Daarop werd op 26 oktober 2015 het Besluit tot duurzame samenwerking strafrechtketen getekend. Dit besluit wordt ook wel het Besluit van Hotel New York genoemd.
Het besluit is ondertekend door:
- de plaatsvervangend korpschef van de politie;
- de voorzitter van het College van procureurs-generaal van het Openbaar Ministerie;
- de voorzitter van de Raad voor de rechtspraak;
- de directeur-generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving;
- de directeur-generaal Sancties en Beschermen;
- de directeur-generaal Politie;
- de directeur Wetgeving en Juridische Zaken.
-
Met het Besluit tot duurzame samenwerking bundelden deze bestuurders van de strafrechtketen hun krachten in het Bestuurlijk Ketenberaad (BKB). Het BKB had als voornaamste doelstelling te werken aan goede (politiek-)bestuurlijke voorwaarden voor een duurzame ketensamenwerking, door het vormen van een gezamenlijke maatschappelijke ambitie en een goede samenwerkingsstructuur. Het BKB kreeg een onafhankelijk voorzitter. In 2016 startte Ank Bijleveld-Schouten als eerste voorzitter van het BKB.
Ook werd het BKB vanaf 1 januari 2016 ondersteund door de Directie Strafrechtketen (DSK), als opvolger van het programma VPS. DSK bevordert de ketensamenwerking, landelijk en lokaal. DSK richt zich op de partners in de strafrechtketen en de keten als geheel.
-
In opdracht van het BKB startte begin 2016 het gezamenlijk maatschappelijke ambitietraject. In dit traject is bij de ketenpartners en hun omgeving informatie opgehaald over waar de strafrechtketen staat. En wat de ketenorganisaties gezamenlijk willen bereiken.
Dit resulteerde in een maatschappelijke ambitie en 3 gezamenlijke prioriteiten: het verkorten van de doorlooptijden, het aanpakken van multiproblematiek en het verbeteren van de informatievoorziening. De leden van het BKB stelden deze ambitie en prioriteiten in het najaar van 2017 vast.
-
Daarnaast verscheen in opdracht van politie, Openbaar Ministerie en de Rechtspraak op 30 maart 2017 het rapport De toekomst van de strafrechtspleging van de Commissie-Van den Emster.
Dit rapport vroeg om een stevige investering voor de strafrechtketen, met name voor de informatievoorziening.
Met de formatie van het kabinet Rutte III in het najaar van 2017 is € 200 miljoen over een periode van 5 jaar toegekend.
-
Gelijktijdig met het ambitietraject werkte het BKB aan een samenwerkingsstructuur:
- In 2016 startte het Landelijk Ketenberaad (LKB) als denktank van de strafrechtketen. Het LKB gaf een belangrijke impuls aan de samenwerking rondom de informatievoorziening.
- In 2017 is de Ketencoördinatiegroep Informatievoorziening Strafrechtketen (KIS) opgericht. De KIS coördineert gezamenlijk de projecten voor de verbetering van de informatievoorziening in de strafrechtketen. Ook zorgt de KIS voor gerichte inzet van de gelden voor de informatievoorziening.
-
Op basis van de ambitie en de 3 prioriteiten stelde het BKB in juni 2018 het Ketenplan van aanpak vast.
De ministers van Justitie en Veiligheid boden dit plan aan de Tweede Kamer aan. Daarbij gaven zij aan dit plan te omarmen.
In dit ketenplan geven de organisaties in de strafrechtketen aan zich samen in te zetten voor een toekomstbestendige en legitieme strafrechtspleging.
-
Met het Ketenplan van aanpak kwam de samenwerking in de strafrechtketen in een nieuwe fase, namelijk die van verdere uitwerking en uitvoering. Vanaf september 2018 is het BKB, met Wim van Donk als nieuwe voorzitter, aan de slag om deze nieuwe fase van uitwerking en uitvoering vorm te geven.
Het BKB werkt samen met DSK aan de keten- en programmastructuur van de 3 prioriteiten (de aansturing) en aan betrouwbare data binnen de keten. Daarbij is ook aandacht voor de verbinding tussen de landelijke bestuurders en de regio’s. Ook worden concrete projecten in de praktijk gestimuleerd en ondersteund. Deze projecten moeten bijdragen aan innovatie op de 3 prioriteiten.
-