Actieplan Strafrechtketen; gezamenlijk commitment op versterking van ZSM en (super)Snelrecht geeft extra impuls voor toekomstbestendige stafrechtspleging

Het in de zomer van 2020 verschenen PwC-rapport Doorlichting Strafrechtketen heeft onderstreept dat de urgentie om het functioneren van de strafrechtketen en de samenwerking daarbinnen verder te verbeteren groot is. In opdracht van het Bestuurlijk Keten Beraad strafrechtketen (BKB) is in een brede samenwerking tussen politie, OM,  Rechtspraak, ministerie van Justitie en Veiligheid, CJIB en overige executiepartners zoals DJI, 3RO en Raad voor de Kinderbescherming in een tijdsbestek van twee maanden een realistisch Actieplan van de grond gekomen.

Het Actieplan Strafrechtketen staat niet op zichzelf, maar wordt uitgevoerd binnen de bredere context van de al bestaande operationele doelen van het BKB, de tijdelijke aanpak inlopen corona-achterstanden en de eerdere afspraken over het wegwerken van achterstanden in de Rechtspraak. Het plan moet zichtbare effecten opleveren voor slachtoffers, verdachten en andere betrokkenen in het strafproces en het vertrouwen van de burger in de strafrechtspleging vergroten.

Zaken die snel kunnen, ook snel afdoen

Bij het opstellen van het Actieplan was het uitgangspunt dat het moest aansluiten op wat in de operatie al gebeurt, dat het moet gaan om verbeteringen die op korte termijn kunnen worden geïmplementeerd en die zichtbaar effect hebben voor slachtoffers, verdachten en de samenleving. Daarom is gekozen om naast het betekenisvol afdoen van zaken de focus ook te leggen op versnelling van doorlooptijden en het terugdringen van de voorraden in het gehele proces via de inzet van (super)snelrecht en ZSM op veelvoorkomende criminaliteit (VVC) en bepaalde vormen van high impact crimes (HIC). Voor deze delictsoorten is gekozen vanwege de grote impact ervan op de samenleving en het grote aandeel (ruim 70%) ervan in de totale instroom. De doorlooptijden worden versneld door bestaande instrumenten met betrekking tot (super)snelrecht en de doorontwikkeling van ZSM in alle regio’s/arrondissementen toe te passen, waarbij meer dan tot nu toe scherpe ketenlogistieke werkafspraken, gezamenlijke monitoring en inzicht over de inzet van capaciteit voor deze processen regionaal worden uitgewerkt en gefaseerd worden ingevoerd. Op basis van het actieplan zal worden gekeken naar het proces van taakstraffen en vrijheidsbenemende straffen en waar hier door verbeteringen in de keten versnelling mogelijk is. Daarnaast wordt ingezet op het verbeteren van de kwaliteit van beslissingen in de strafrechtketen, door onder meer relevante en beschikbare informatie uit de executieketen (DJI, reclassering, CJIB)  te ontsluiten. Dit onder het motto ‘in 1 keer goed’, waardoor ook op deze wijze de doorstroom in de keten wordt versneld en verbeterd.

Verbinding binnen de strafrechtketen

Om het plan te laten slagen is versterking van de verbinding tussen landelijk- en regionaalniveau cruciaal. Het BKB ziet het als zijn taak om aan die verbinding een impuls te geven. Zo zal er een oplossing moeten komen voor de vrijblijvendheid die nu vaak wordt ervaren bij het nakomen of uitwerken van gemaakte afspraken. Naast het realiseren van een feitelijke versnelling van doorlooptijden en daarmee het voorkomen van nieuwe voorraden heeft het actieplan ook tot doel de professionals in de praktijk in staat te stellen de onderlinge afstemming en samenwerking te verbeteren. Daarmee kan dit actieplan ook gezien worden als een middel om bij te dragen aan de gewenste werkwijze waarbij partners in de keten vanaf het begin rekening houden met het gezamenlijk ketenbelang.

Vertrouwen in de toekomst

Het Actieplan Strafrechtketen is een realistisch en uitvoerbaar plan en schetst op hoofdlijnen hoe de komende jaren een extra impuls zal worden gegeven aan versnelling van doorlooptijden en daarmee ook het terugdringen van voorraden. Het BKB heeft de overtuiging dat de in de strafrechtketen geïnstitutionaliseerde rechtsstatelijke waarborgen niet in de weg staan voor de realisatie van dit actieplan. Zij binden zich niet alleen collectief aan dit plan, maar ieder BKB-lid zorgt ook voor realisatiekracht in de eigen organisatie en voor verantwoording in de eigen organisatie over de voortgang van de uitvoering van het plan. Daarbij zien de leden er binnen de deelketens op toe dat de beoogde resultaten worden gehaald en gemonitord en zijn daar ook op aanspreekbaar. De beoogde vorm van samenwerken is weliswaar voor veel partners in de strafrechtketen nieuw, maar alle partners zijn doordrongen van de noodzaak en hebben de gezamenlijke wil om deze ambitie succesvol te realiseren. De ambitie vergt een verdere ontwikkeling van alle partners waaronder de afspraak om vanaf 2022 een ketenparagraaf op te nemen in de jaarplannen van de organisaties in de strafrechtketen.

Het Actieplan komt in de strafrechtketen nu in de realisatiefase. Verdere uitwerking en concretisering van de opgaven per organisatie, het voorbereiden van de implementatie en het inrichten van een monitor zal de komende maanden verder worden uitgewerkt.

Het doel is om eind 2022 een landelijke dekking te hebben gerealiseerd.